حمایت از فیلم سازی، از ایده تا ساخت

الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ در آخرین خبر‌های مرتبط با رویداد‌های فیلم سازی در مشهد خواندیم که رویداد «پیچینگ» انجمن سینمای جوانان ایران برگزار شد و تعدادی از فیلم سازان جوان و مستعد استان توانستند بودجه‌های حمایتی از این انجمن برای ساخت فیلم هایشان بگیرند. در تعریف «پیچینگ» گفته می‌شود «هنر ارائه فیلم نامه برای جذب سرمایه». درواقع این رویه‌ای معمول در دنیا برای متقاعدسازی دفتر‌های فیلم سازی و سرمایه گذاران است که توسط فیلم سازان انجام می‌شود و طی آن یک فیلم ساز می‌تواند بودجه لازم برای ساخت فیلمش را جذب کند.

دفتر مشهد انجمن سینمای جوانان ایران نیز که از مهم‌ترین نهاد‌های آموزشی و تولیدی در عرصه فیلم کوتاه مستند و داستانی است، در چند سال گذشته به این عرصه وارد شده و توانسته است از هنرمندان بسیاری حمایت کند. بسیاری از آثار تولیدی که به این ترتیب ساخته شده اند، در جشنواره‌های معتبر داخلی و خارجی درخشیده اند و کیفیت و جایگاه فیلم سازی را در مشهد بهتر کرده اند. ما به همین بهانه در این گزارش به سراغ کارشناسان و هنرمندان مرتبط با این رویداد رفتیم تا جزئیات بیشتری را از این رویداد و تأثیری که می‌تواند در روند فیلم سازی مشهد داشته باشد، بدانیم.

دفاع از ایده در حضور داوران

محسن جهانی از فیلم سازان شناخته شده مشهدی است که چندماهی است مسئولیت دفتر مشهد انجمن سینمای جوانان ایران را برعهده گرفته است. او در توضیح رویداد «پیچینگ» می‌گوید: در این فرایند فیلم ساز باید مقابل داوران از کارش از نظر فنی و محتوایی دفاع کند. داوران براساس تسلط ارائه دهنده و میزان توانایی اش در پاسخگویی به سؤالات تصمیم می‌گیرند که از طرح حمایت کنند یا خیر. 

این فرایند در انجمن در سه سطح آثار فیلم اولی، نیمه حرفه‌ای و حرفه‌ای برگزار می‌شود که فرایند انتخاب در آثار فیلم اولی‌ها در تهران است و سطوح نیمه حرفه‌ای و حرفه‌ای در دفتر‌های انجمن در استان‌ها انجام می‌شود. او توضیح می‌دهد: پس از انتشار فراخوان در اواخر سال گذشته، فیلم سازان اطلاعات طرح هایشان را در سامانه مربوط ثبت کردند و داوران به آن‌ها نمره دادند. 

سی طرح فیلم کوتاه داستانی و مستند در این سامانه ثبت شد که از این تعداد، ۱۰ طرح نمره لازم برای مرحله حضوری و دفاع را کسب کردند؛ به این صورت که کسانی که میانگین نمره شش داور به آن‌ها بیشتر از شصت بود، به مرحله حضوری دعوت شدند. از میان طرح‌های منتخب، یک فیلم ساز از حضور در جلسه دفاع انصراف داد و ۹ هنرمند برای ارائه و شرح متقاعدکننده طرح هایشان حضور یافتند.

افزایش بودجه حمایتی از فیلم سازان

به گفته این هنرمند، داوران این دوره همچون دوره پیش بهروز شعیبی، محمدمهدی خالقی، مرتضی علیزاده، عادل تبریزی، محمدصادق رمضانی مقدم و خود وی هستند. در این مرحله، داوران هشت طرح را برای حمایت انتخاب کردند. ازاین میان، دو طرح فیلم نامه «پرده نقاشی» و «طوی» با موضوع ویژه غزه و دو طرح «دولا» و «سپیدبرفی» کار هنرمندان گنابادی، مضمونی هویتی و محلی دارند. همچنین سه طرح فیلم‌های «تشخیص»، «طوی» و «پرده نقاشی» در زمره فیلم‌های حرفه‌ای قرار گرفتند و بقیه نیمه حرفه‌ای هستند.

مسئول دفتر مشهد انجمن سینمای جوانان ایران در پاسخ به اینکه از چه تعداد از طرح‌ها حمایت می‌شود، می‌گوید: به کیفیت طرح‌ها بستگی دارد. در مرحله غیرحضوری به میانگین نمره داوران بستگی دارد. اگر همه طرح‌ها نمره بیش از شصت بیاورند، طبق قانون ما موظفیم همه آن‌ها را به مرحله حضوری دعوت کنیم. در مرحله حضوری نیز به تسلط فیلم ساز موقع ارائه بستگی دارد.

محدودیت بودجه داریم، ولی تلاش می‌کنیم فعلا خودمان را محدود نکنیم که کمتر انتخاب کنیم. با وجود این، رقم اختصاص یافته به هر فیلم سقف دارد. سال گذشته ۱۵۰ میلیون تومان به فیلم‌های حرفه‌ای و ۷۰ میلیون تومان به نیمه حرفه ای‌ها دادیم که این رقم‌ها برای امسال به ترتیب به ۲۵۰ میلیون تومان و ۱۵۰ میلیون تومان افزایش یافته است.

مشاوره تخصصی تا انتهای مسیر ساخت فیلم

جهانی می‌افزاید: بودجه حرفه‌ای به آن دسته از فیلم سازانی تعلق می‌گیرد که سابقه ساخت فیلم حرفه‌ای یا حضور در جشنواره‌ها را دارند یا اینکه فیلم نامه شان از موضوعات ویژه باشد. بیشتر طرح‌ها قابل قبول بودند و ما سعی کردیم از تعداد بیشتری از آن‌ها حمایت کنیم.
او تأکید می‌کند: فرایندی که ما به صورت ویژه در دفتر مشهد انجمن طراحی کردیم، به این ترتیب است که هرکدام از داوران را به عنوان منتور برای دو فیلم ساز مشخص کردیم. به استثنای عادل تبریزی که منتور یک فیلم ساز خواهد بود.

سپس فیلم سازان فیلم نامه هایشان را زیرنظر یکی از داوران بازنویسی می‌کنند. پس از آن اگر فیلم ساز همچنان تمایل داشت، می‌تواند از نظر‌های مشاوره‌ای داوران استفاده کند. تلاشمان این است که همه این طرح‌ها خروجی‌هایی قابل اعتنا داشته باشند، زیرا این کار‌ها قرار است آبروی خراسان در فیلم کوتاه باشند و امیدواریم چندتایی از آن‌ها در جشنواره‌های امسال و سال آینده حضور داشته باشند.

حمایت ویژه از آثار امیدبخش

در ادامه با یکی از داوران این رویداد همراه می‌شویم. محمدمهدی خالقی، فیلم ساز و مستندساز شناخته شده مشهدی، درباره روال داوری در این رویداد می‌گوید: معمولا دو نکته مهم را در نظر می‌گیریم؛ نخست اینکه طرح‌های بارگذاری شده محتوای سالمی داشته باشند، یعنی متنوع، امیدبخش و روبه آینده و به دور از سیاه نمایی باشند، دوم اینکه فرم قابل قبولی برای آن‌ها در نظر گرفته شده باشد. در انجمن دنبال ژانر‌ها و گونه‌های متنوع فیلم سازی هستیم. ترجیحمان این است صرفا به یکی دو ژانر معمول که در گذشته در انجمن زیاد به آن‌ها توجه می‌شد، محدود نشویم.

او در ارزیابی اش از طرح‌های فرستاده شده در این دوره تصریح می‌کند: طرح خیلی خاص و شگفت انگیزی نداشتیم. کار بد و خیلی ضعیف هم ندیدیم. با آثاری نسبتا قابل قبول و روبه بالا روبه رو بودیم که امیدواریم با منتورینگ و مشاوره بعد از پیچینگ چند کار خوب از میان آن‌ها تولید شود. خالقی می‌افزاید: برخی طرح‌های ردشده طرح‌هایی بودند که حتی خود فیلم ساز‌ها رویشان چندان فکر نکرد بودند. چنین طرح‌هایی از همان ابتدا مشخص است که خروجی خوبی نخواهند داشت. 

برخی طرح‌ها نیز باتوجه به اوضاع جامعه و سلیقه مخاطب محتوای خوبی ندارند یا حتی گاه محتوایی مضر دارند. هنوز هم طرح‌هایی در پیچینگ انجمن ثبت می‌شوند که ساخت آن‌ها برای جامعه و پیشبرد اهدافی که در جامعه مدنظر داریم، ضرر دارد. همچنین طرح‌هایی بودند که فرم پخته شده‌ای نداشتند.

سازمان‌های دیگر نیز «پیچینگ» برگزار کنند

این هنرمند با بیان اینکه دیگر سازمان‌ها نیز می‌توانند رویداد‌هایی مشابه پیچینگ انجمن سینمای جوانان ایران را برای تولید آثاری مطابق با اهدافشان برگزار کنند؛ تأکید می‌کند: حمایت از آثار نمایشی ازجمله انیمیشن، فیلم کوتاه، فیلم بلند، تله فیلم و فیلم و سریال تلویزیونی، مستند و... می‌تواند به سمت برگزاری رویداد برود؛ یعنی سازوکاری برای رقابت طرح‌ها و استعداد‌ها همراه با کمک استادان یا منتورینگ طراحی شود. خالقی می‌گوید: 

انجمن سینمای جوانان ایران نهادی قدیمی و باسابقه است و از سال‌های گذشته این فرایند را برگزار می‌کرده است. اکنون این فرایند در انجمن به پختگی رسیده و توانسته است از حضور داوران شناخته شده بهره ببرد.

البته ضعف‌هایی هم داشته است ازجمله توجه ناکافی به محتوا و مخاطب و همچنین کم توجهی به شهر‌های استان که این تأثیر را در سال‌های گذشته کاسته است. داریم تلاش می‌کنیم این ضعف‌ها را کمتر کنیم. اگر این ضعف‌ها برطرف شوند و به جایی برسیم که عدالت رسانه‌ای و هنری و بودجه‌ای بین همه استعداد‌های استان برقرار شود و فرایند‌های رویدادمحور با کمک استادان کامل شوند، شاهد تأثیرات بزرگ‌تر و بیشتری خواهیم بود.

نگاه مثبت داوران برای فیلم سازان جوان

نعمت سرگلزایی، دیگر فیلم ساز شناخته شده که سال گذشته مستند کوتاه او با نام «مادر» در جشنواره‌های مختلف ملی بسیار دیده شد، از زمره هنرمندانی است که حمایت از طرح فیلم نامه کوتاه داستانی او با نام «طوی» به عنوان اثر حرفه‌ای در این رویداد به تصویب رسیده است. 

او درباره این فیلم می‌گوید: داستان این اثر درباره فضای جنگ سوریه و حضور لشکر فاطمیون در آن است که در قالب رابطه یک خانواده مشهدی با فرزندشان که در آنجا می‌جنگد، به تصویر کشیده می‌شود. سرگلزایی می‌افزاید: پرداختن به مسائل خانواده شهدا جزو دغدغه‌های من است. سوژه این فیلم را نیز از مصاحبه‌هایی گرفته ام که تاکنون با خانواده‌های شهدا داشته ام. 

همین جا از سازمان‌های دیگر نیز دعوت می‌کنم پای این کار بیایند تا فیلم شاخص تری ساخته شود. این هنرمند درباره رویداد «پیچینگ» اخیر انجمن می‌گوید: تیم حرفه‌ای و قدرتمندی از فیلم سازان به عنوان داور حضور داشتند که با احترام و دید مثبت و نگاه حمایتی آثار را بررسی می‌کردند. او که سال ۱۳۷۸ دوره آموزش کارگردانی را در انجمن سینمای جوانان دفتر مشهد گذرانده است، تأکید می‌کند: خودم را همیشه مدیون سینمای جوان می‌دانم. امیدوارم با این فیلم اتفاق خوبی بیفتد و همکاری خوبی شکل بگیرد.

به فیلم سازان کاربلد اعتماد شود

سرگلزایی درباره تأثیر چنین رویداد‌هایی بر افزایش سطح کیفی فیلم‌های هنرمندان مشهدی تصریح می‌کند: تعداد زیادی از فیلم سازان کاربلد و حرفه‌ای در مشهد داریم که نیازمند کمک حداقلی برای ساخت پروژه هایشان هستند. بسیاری از فیلم سازان موفق از همین مشهد هستند و وقتی از آن‌ها حمایت شود، دیده می‌شوند. شاید دست کم بیست سی فیلم ساز دوروبر خودم بشناسم که اگر از آن‌ها حمایت شود، می‌توانند فیلم‌های بلند خودشان را بسازند و کار‌های درخشانی تولید کنند. 

او می‌افزاید: اگر سازمان‌ها پای کار بیایند، از این طرف هم فیلم نامه خوب و هم فیلم سازان خوب وجود دارند که ایده‌های نابی دارند. این افراد سال هاست که تجربه کرده اند و کافی است به آن‌ها اعتماد شود. مشهد در فیلم سازی روند روبه رشدی دارد و اگر از فیلم سازان آن حمایت شود، به یکی از مراکز تأثیرگذار فیلم سازی تبدیل می‌شود. سازمان‌های دیگر می‌توانند مشابه چنین فرایندی را پیاده و از فیلم‌های مطابق با اهدافشان حمایت کنند.

در ادامه حتما بخوانید بهروز شعیبی: لوکیشن‌ها را به استان خودمان بیاوریم | مشهد آینده خوبی در سینما دارد